Yaklaşık bir sene önce Kore'li küçük bir kız çocuğu, anne ve babasının gerçek çocukları yerine sanal bir çocuğun bakımına dayanan oyunu bağımlılık derecesinde fazla oynamasından dolayı açlıktan ölmüştü.
Bunun gibi örnekler gösteriyor ki internet kullanımın artması insanların sosyal yaşamlarında olağanüstü değişimlere yol açmakta. Bununla beraber internet bağımlılığı rehabilitasyon merkezleri tüm dünyada görülmeye başladı.
İngiltere'nin Priory Hastanesi'nde psikiyatrik danışmanlık yapan Dr Nahmeldeen al-Falahe şunları söylüyor: "Internetten daha fazla bağımlılık yaratan bir araç yapılmış olabileceğini sanmıyorum.".
Ayrılma?
Uluslararası Medya ve Toplum Gündemi Merkezince "24 Saat Bağlantısız" adıyla, Maryland Üniversitesi öğrencilerini internet, sosyal medya, telefonlar ve müzik de dahil olmak üzere tüm dijital medya aracından/organından mahrum bırakarak bir gün boyunca onları izleyen bir çalışma yapıldı.
Çalışmaya göre, öğrencilerin kullanmayı bırakmakta en çok zorluk çektikleri araç-özellikle akıllı telefonlar olmak üzere- cep telefonları. ICMPA yöneticisi Susan Moeller bu durumu "Akıllı telefonlar cep telefonlarının İsviçre Çakısı gibi, onunla istediğiniz şeyi yapabilirsiniz ve o 7/24 kullanılabilir durumda." açıklamalarıyla değerlendiriyor.
Moeller ekliyor: "Bağımlılık ve zeka gerilemesi kelimelerini sadece etkileyici görünmek için kullanmıyorlar. (...) Bu yorumlarına daha detaylı fiziksel açıklamalar yaparak bize "Ha, bağımlılık derken, uyuşturucu ya da alkol bağımlılığını kastediyorlar". dedirtiyorlar.
Öğrenciler medya araçlarından uzaktayken, depresif, yalnız, sıkılmış ve daha dikkatsiz hissettiklerini söylüyorlar. Ayrıca, başağrısı, kulak çınlaması ve huzursuzluk hissi gibi fiziksel gerileme semptomlarından da şikayetçi oluyorlar.
Yine de, bu deneyden rahatsız olan öğrenciler bile deneyin birkaç kısmından hoşnut: medyaya ayak uydurmamalarına veya her mesaja cevap vermemelerine karşı geçerli birer mazeretleri var.
Facebook rehabilitasyonu?
Bu fenomene karşı, ABD'nin ilk internet bağımlılığı rehabilitasyon merkezi Washington'da reStart adıyla açıldı. Klinik genel olarak internete girip girmeme kontrolünü kaybetmiş, oyun, pornografi veya sosyal medya bağımlısı genç erişkinler üzerinde çalışıyor.
reStart'ın yöneticisi Hilarie Cash "Başlangıç periyodunda huzursuz ve mutsuzlar. Ama üç haftanın sonuna kadar, beyin, dopamini nörotransmiter yerine kullanmaya başlıyor ve gençler rahatlamaya, daha iyi, mutlu hissetmeye başlıyorlar." diyor.
Klinikteki psikologlara göre tedavi süreci, hastaların sıklıkla eksikliğini hissettiği temel yaşam becerilerini aşılamanın yanında, düşünme-tartma yetisi, farkındalık ve fiziksel olarak aktif olmayı da öğretmeyi amaçlıyor.
Cash "Hastalarımız buradan ayrılmadan önce, hedeflerini, teknolojiyle nasıl uğraşacaklarını, internete ne kadar zaman ayıracaklarını, yaptıklarından nasıl mesul tutulacaklarını ve eğer yeniden bağımlı olurlarsa ne yapacaklarını içeren birer hayat planı yazmak zorundalar." diyor.
Priory Hospital Roehampton Kliniği'yse üç kısımdan oluşan bir rehabilitasyon programına sahip:
Davranışsal Terapi, Psikodinamik Psikoterapi ve Sosyal Davranış Düzenlemeleri.
Doktorlardan al-Falahe, gelen hastaların içeri alınmadan önce sordukları ilk şeyin bilgisayarlarını da getirip getiremeyecekleri olduğunu söylüyor ve gelen bağımlıların internet alışkanlıklarını, spor, sanat veya sosyal aktiviteler gibi başka davranış süreçleriyle değiştirmeye çalıştıklarını ekliyor.
İronik bir şekilde internet üzerinde destek veren klinikler de oluşturuldu. Aynı bağımlılıktan muzdarip olduklarını farkeden iki kişi tarafından kurulan FaceAnonymous adlı bir internet sitesi de tedaviye farklı bir yaklaşım getiriyor.
Dan Peguine ve Siavosh Arasteh, kendi internet sitelerine isteyenlerin Facebook giriş-çıkış sayılarını kontrol edebildikleri, halka açık bir takip tablosu koydular. Arasteh, "Beğen" butonu koymaktan kendilerini alamadıklarını ve daha ilk paylaşımlarının 3000'den fazla kişi tarafından beğenildiğini söylüyor.
Psikiyatrist Philip Tam internet bağımlılığının zihinsel bir bozukluk olduğu konusunda şüpheleri olduğunu söylüyor. Tam'e göre bu çok daha derin sorunların bir dışavurumu-daha çok bilinçaltında yatan birçok karmaşık meselenin sonucu olarak bir"uç nokta davranışı". Buna göre internetin bağımlılık derecesinde kullanımı, bu meselelerden kaçmaya çalışmanın göstergesi.
Tam'e göre internet bağımlılığı tedavisinin başarıya ulaşması, tedavinin ne kadar bilinçaltında yatan sebeplere-sıklıkla depresyona, endişeye, sosyal soyutlanmaya, klavye delikanlılığına(!), Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Düzensiliğine ve bu gibi sorunlara odaklanabildiğine bağlı.
Beyin Fonksiyonu ve İletişim
Bilim insanları, internet bağımlılığının, bağımlıların zihinsel ve fiziksel yapılarında gerilemelere ve bağımlılık semptomları görülmesine yol açmasıyla beraber, alkol bağımlılarıyla karşılaştırıldığında, beyin fonksiyonlarının da değişmesine sebep olduğunu gözlemledi.
Stanford Üniversitesi İmpuls Kontrol Bozukluğu Kliniği başkanı Dr. Elias Aboujaoude'in gözlemleri, yazma, okuma ve dikkat eksikliği gibi entellektüel hayatın diğer taraflarındaki değişiklikler kadar, insanların hafızalarını kullanımları ve ona güvenlerindeki değişiklikleri de içeriyor.
Aboujaoude internetin bağımlıların hayatlarını tamamen farklı bir şekle soktuğunu, ve tüm bilişsel evrenimizin pek de iyi olmayan bir şekilde, gereksiz yere değiştiğini söylüyor.
Son gelişmeler, dünya üzerindeki artan internet kullanımının beynin hafızaya ayrılmış kısmından fazlasını etkilediğini ortaya koyuyor. Araştırmalar gösteriyor ki beynin yoğun çalışmasına kısa bir ara vermek öğrenme, bilgiyi işleme, akli ve manevi gelişme için de oldukça önemli.
Aboujaoude kitabında, kişiliğin negatif yönlerinin sanal ortam ortaya çıktığını tartışıyor. Bu yönler arasında dürtüsellik, çocukça davranma, narsisistlik ve "gayriahlaki davranışa eğilim" de var. Yazara göre esas problem, bu özelliklerin sanal ortamla sınırlı kalmaması ve gerçek hayatta da tüm kişiliğimizi ele geçirmesi.
Teknoloji ve Modern İlişkiler
Hilarie Cash'e göre insan ilişkilerindeki kalite internetin oyalayıcı etkisi yüzünden giderek kötüleşiyor. Cash'e göre internetin bir diğer kötü etkisi de insan beynini sürekli dikkat(odaklanma) yerine dikkat ayırmaya doğru itmesi, beynin anlık dikkat patlamalarına alışması. Uzun lafın kısası, dünya daha kolay rahatsız edilebilir hale geldi.
Psikologlar uzun süre dikkat ayırabilme yetisi olmadan sağlıklı ilişkilerin sürdürülmesinin zor olduğunda mutabık. İlişkilerde bağlılık insanların iyiliği, mutluluğu için oldukça önemli ve bu bilinçsiz ihtiyacı, gerçekte insanın ihtiyacı olduğu şekliyle yüzyüze ilişki kurmak yerine internet bağlantıları üzerinden sağlayan insanların sayısı giderek artıyor.
Uzmanlar, internet, akıllı telefon ve bunun gibi teknolojik araçların kullanımı konusunda bilinçli olmayan insanların diğer insanlarla ilişkilerinin bozulmasının kaçınılmaz olduğunda da hem fikir.
Birçok insan bu tür sanal ilişki trendlerine ayak uydurarak sıklıkla olumsuz, kişisel duygularını internet-özellikle Facebook üzerinden paylaşıyorlar. Facebook'ta ifade edilen sözkonusu olumsuz duygular, paylaşan kişinin ortalama duygusal değişiminden çok daha fazla olabiliyor.
New York Akıl Sağlığı Derneği iletişim ve pazarlama müdürü Jeremy Willinger bu tarz paylaşımların aslında birer intihar notu olabileceğine de dikkat çekiyor. Bu tehlikeli trend dolayısıyla, söz konusu dernek Ulusal İntihar Önleme Hattı'yla, kullanıcıların intihar notu şüphesi hisseder hissetmez rapor edebilmelerini sağlayacak bir ortaklık kurdu. Bu ortaklığa göre, bu tarz bir mesajın alınmasının hemen ardından, intihar etme olasılığı bulunan kullanıcıya bir danışmanla anlık görüşme seçeneğinin yanı sıra UİÖH ile irtibata geçebileceği bir adres gönderiliyor.
Bağımlı Olunması İçin mi kuruldu?
İnternetin aşırı kullanımıyla ona bağımlı olunması arasındaki çizgi pek iyi tanımlanmış değil. Bağımlılık, türlerinden bağımsız olarak, hep aynı özelliklerle tanımlandı:
- Bağımlılık davranışı sürekli bir sarhoşluk hali doğurur. Olaylara aşırı hoşgörüyle yaklaştığından, kişi istediği sonuçlara ulaşamaz hale gelir, bu yüzden, uyarıcıya karşı hiç olmadığı kadar büyük bir tolerans oluşturarak kendini aynı tecrübeyi yaşamak zorunda hisseder.
- Bağımlı kişi, bağımlı olduğu şeye ulaşamazsa, gerileme belirtileri gösterir.
Hilarie Cash, internet bağımlılığında gerilemelerin çoğunlukla psikolojik gerilemeler olduğunu, fakat titreme ve uyumama gibi fiziksel belirtilerin de bazen görüldüğünü, bağımlı kişilerin endişe, asabiyet-stres, alınganlık ve depresiflik gibi özellikler gösterdiğini belirtiyor.
- Bağımlı bir kişi zorunluluk örnekleri de gösterebiliyor: Kendilerini durduramayacaklarmış ve tüm olumsuz sonuçlarına rağmen bağımlılığa uyum sağlayacaklarmış gibi hissediyorlar.
Diğer bağımlılık türleriyle-alkol, uyuşturucu- karşılaştırıldığında, internet çok daha kolay ulaşılabilir durumda.
Siavosh Arasteh'nin yaptığı araştırmaya göre özellikle Facebook, kasıtlı olarak beynimizdeki ödül sisteminin ilgisini çekecek şekilde dizayn edilmiş gibi görünüyor.
FaceAnonymous kurucularından Arasteh, "Oturum açtığınızda, beyniniz oldukça büyük bir beklenti durumuna geçiyor, çünkü siz bilgisayarın başında olmadığınızda gerçekleşebilecek bir sürü potansiyel olaya sahipsiniz." diyor.
Biri benim paylaşımımı beğendi mi? Yeni bir mesajım var mı? Kaç tane bildirimim varmış bakalım? Bir etkinliğe davet edilmiş miyim? Sanal çiftliğim ne alemde? Liste uzadıkça uzuyor. "Ödül Sistemi" üzerindeki bu araştırma gösteriyor ki Facebook kullanıcılarının umutlarını boşa çıkarmayı oldukça zor kılacak bir şekilde dizayn edilmiş.
Arasteh bir de kişisel bir gözlemini paylaşmak istiyor: İnternet tarayıcısını açtığında otomatik olarak bastığı ilk tuş "F"!-kendisi bu durumu bağımlılığa bağlı bilinçsiz bir hareket olarak tanımlıyor.
Bir Denge Kurmak
Birçok insan internette gezindikilerini, akıllı telefonlarıyla oynadıklarını ya da bağımlılık derecesindeki bir sıklıkla Facebook hesaplarını kontrol ettiklerini itiraf etmelerine rağmen tam bir "Bağlantısızlık(Disconnection)" düşünemiyorlar.
Moeller, 24 Saat Bağlantısız çalışmasındaki öğrencilerin çalışmadan sonra internet bağımlılığının çözümünün "alkol ya da sigara bağımlılıklarına karşı dikkatli oldukları kadar, internet ve telefon alışkanlıklarına karşı da dikkatli olmaları"ndan geçtiğini belirttiklerini söyledi.
Çünkü teknolojinin bu türü diğerlerine göre yeni, bu yüzden uzmanlar bir dengenin sağlanmasının belli bir zaman alacağı konusunda hem fikir.
"İnternet ve onunla ilintili teknolojiler konusunda, getirdikleri kolaylık ve yararların yanında zararlarının da farkında olarak, daha objektif olmaya başlamalıyız." diyen Aboudauje, bu yapılabilirse, insanların "tıklamadan önce düşünme" konusunda daha dikkatli olacağı kanısında.
Kaynak: El Cezire Uluslararası/ Renee Lewis
Çeviri: Halit Ayarcı
Haberin ardından bu kısmı okuyan çıkar mı bilmem ama, konunun ciddiyetinin anlaşılması ve hepimizin kendini şöyle bir gözden geçirmesi gerekliliğinin farkına varılması bakımından şunu eklemek istedim: Bu haberi okurken bile yaklaşık 4-5 defa Facebook sayfamı yeniledim, twitter'a geçtim, sözlüğe baktım. Durum vahim, ve gerçekten, herkes kendince bir önlem almak zorunda. Zihinsel belirtiler çoktan görülmeye başlamışsa, fiziksel belirtiler de kapıda demektir.
Bu arada ülkemizde de bu konuyla ilgilenen bir hastane var: Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi, internet bağımlılığı tanısı koyulan hastalara tedavi hizmeti sunmakta.
@radikal gazetesi de bir haber yapmış bu konuda: http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=1080634&CategoryID=118
0 yorum:
Yorum Gönder
ee, ne dersin? :